Zamki krzyżackie
	Ziemia Chełmińska
	Radzyń Chełmiński
	zamek, ruiny
	cały rok
	1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Rating 5.00 (1 Vote)

Miasto z bardzo ciekawym zamkiem. Radzyń Chełmiński (niem. Rehden, daw. Radzyn) administracyjnie znajduje się w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie grudziądzkim, na Pojezierzu Chełmińskim, 15 km na wschód od Grudziądza, na drodze w kierunku Wąbrzeźna. Jeden z najciekawszych i najznakomitszych zamków krzyżackich o charakterze konwentualnym. Ma dużo zachowanych architektonicznych, oryginalnych detali. Budowany pod koniec XIII w. do lat 30. XIV w. na wzgórzu otoczonym wodami jeziora. Wokół niego wzniesiono fosę i mury zewnętrzne. Umiejscowiony na planie kwadratu o długości boku 52 m, z gotyckiej cegły, składał się z czterech skrzydeł. Na ich narożnikach umieszczono wysokie, dwukondygnacyjne 4-boczne wieże, służące do celów mieszkalnych. Największa była 8-boczna wieża znajdująca się w obrębie murów w części płn.-zach., zwana stołpem (obecnie nie istniejąca, lecz widoczne pozostały fundamenty na wysokości 1 metra). W środku mieścił się obszerny dziedziniec, od którego prowadziły wejścia do kaplicy, kapitularza, refektarza w południowej części zamku. Znajdował się on między dwoma obszernymi przedzamczami od strony południowej i wschodniej. Przedzamcze wschodnie w kształcie wydłużonego wieloboku oraz południowe nieregularne, otoczone były masywnymi murami obwodowymi. W celu zapewnienia bezpieczeństwa, wjazd do zamku (siedziby komtura) był umiejscowiony od strony południowej i prowadził przez dwa przedzamcza. W czasie wojny Zakonu z Polską zamek został częściowo zniszczony przez wojska Jagiełły. W 1454 r. zamek zdobyty ponownie, tym razem przez wojska Związku Pruskiego. Od 1466 r., po pokoju toruńskim, siedziba starostów królewskich. Niszczony w czasie potopu szwedzkiego i w 1763 r. ostatecznie opuszczony i pozostawiony własnemu losowi. Od 1772 r. dodatkowo burzony i rozbierany przez władze pruskie. W 1838 r. podjęto już pierwsze prace zabezpieczające, natomiast częściową rekonstrukcję sklepienia kaplicy przeprowadzono w okresie PRL-u.

Zachowane elementy oryginalne, które warto zobaczyć na zamku:

- Fundamenty 8 bocznej wieży zwanej stołpem, część skrzydła płd. i wschodniego, rozległe partie murów, kamienny portal, bramy w części płd. z charakterystycznymi dwoma ostrołukowymi wnękami, duże okna pomieszczeń pietra, wysokie okna kaplicy.

- Wysoka na 15 metrów kaplica posiadała w okresie średniowiecza sklepienia o 4 ramiennych gwiazdach, obecnie przykryta tymczasowo dachem w piwnicach pod kaplicą zachowane sklepienia krzyżowe wsparte na 3 kolumnach z kamienia, wchodząc na dziedziniec można zobaczyć zdobione barwną, glazurowaną cegłą portale prowadzące do kapitularza i kaplicy, w części płd. dobrze zachowane mury przedzamcza.

- Bogaty detal architektoniczny, mury dekorowane prostokątnym zdobieniem cegły zendrówki.

Kalendarium

- 1234 r. gród drewniany staje się własnością Krzyżaków
- 1330 r. - budowa zamku
- 1410 - zdobycie zamku przez wojska Jagiełły
- 1454 r. zdobycie zamku przez wojska Związku Pruskiego
- 1466 r. - siedziba starostów królewskich
- 1772-1837 - zamek częściowo rozbierany przez władze Pruskie

Warto zobaczyć w pobliżu:

- Gotycki kościół parafialny pw. św. Anny, z pierwszej połowy XIV w. Po kilku pożarach wielokrotnie przebudowywany. Jednonawowy, z prostokątnym prezbiterium i wieżą dobudowaną od strony płd. W środku świątyni przeważnie barokowe wyposażenie, obraz Bartłomieja Strobla Koronacja Marii ze św. Łukaszem i św. Mikołajem z 1643 r. Dekoracja stropu nawy z około 1680 r.
- Na cmentarzu na południowy zachód od miasta gotycka kaplica św. Jerzego (dawniej szpitalna) z około 1340 r., przebudowana w XV w., odnowiona w 1851 r.
- Dwór „Na Zielonym Wzgórzu”, drewniany konstrukcji zrębowej z przełomu XVIII i XIX w., na starszych piwnicach, w otoczeniu parku.
- Kamienice miejska – liczne domy drewniano-murowane i murowane z końca XVIII – początku XX w. Domy Towarzystwa Jaszczurczego 4, 5, 11, 12, 16, 17, 18, 26, 28, 29, 30, 31 i 32.
- Drewniany dom z 1838 r. przy ul. Waryńskiego.
- Kapliczki przydrożne z ok. połowy XIX w., w kierunku na południowy zachód od miasta.
- Dawna Synagoga w Radzyniu Chełmińskim, przy ulicy Podgrodzie 7.