 |
Barokowy pałac |
 |
Polska, Sztynort |
 |
woj. warmińsko -mazurskie |
 |
pałac nieogrodzony |
 |
remont |
 |
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Rating 5.00 (3 Votes) |
Sztynort uznawany jest za miejsce pamięci. Tam bowiem tworzą wyjątkową całość historia oraz krajobraz. Znajdujący się w Sztynorcie barokowy pałac jest świadectwem kultury szlacheckiej, miejscem łączącym przeszłość polską i niemiecką. Oryginalny stan zachowania siedziby szlachty pruskiej czyni zeń zabytek wyjątkowy.
Wieś Sztynort powstała w początkach XIV wieku na malowniczym półwyspie pomiędzy trzema jeziorami: Sztynorckim, Dargin i Kirsajty w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich.
Pałac w Sztynorcie jest częścią zespołu rezydencjonalnego, który przez blisko pięć stuleci, od średniowiecza aż po II wojnę światową, należał do pruskiej arystokracji – rodu von Lehndorff. Ten niezwykle zamożny i wpływowy ród pojawił się w Prusach Wschodnich jeszcze w czasach krzyżackich (ok. 1420 r.).
Pałac Lehndorffów budowano wiele lat, począwszy od XV wieku. Spalony po najeździe Tatarów w 1656 r. pałac został odbudowany (l. 1689-1691), czy wręcz zbudowany w zasadniczym kształcie, przez hrabinę Marię Eleonorę (z domu Dönhoff) – trzecią żonę hrabiego Ahasverusa Graf von Lehndorffa. W stylu barokowym wzniesiono dwukondygnacyjny budynek pokryty wysokim, czterospadowym dachem. Niepowtarzalny klimat wnętrz tworzyły sztukaterie, malowane plafony, dekoracyjne kominki oraz ozdoba pałacowej sieni – dębowe schody. Kolejne stulecia także przyniosły ze sobą rozbudowę pałacu – głównie o skrzydła i pawilony boczne z neogotyckimi szczegółami architektonicznymi fasad. Ostateczny kształt pałac uzyskał w latach 1860-1880. W rękach rodu von Lehndorff posiadłość pozostała do połowy 1944 roku, kiedy to ostatni właściciel – Heinrich Graf – został stracony za udział w spisku przy nieudanym zamachu na Adolfa Hitlera.
Barokowy zespół pałacowo-parkowy, dzięki temu, że zachował się niemal w całości (choć nadgryziony zębem czasu), jest nie tylko cennym zabytkiem (pałac w 1979 roku, na mocy decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, wpisano do rejestru zabytków województwa suwalskiego), ale i przykładem założeń architektonicznych, jakie wznoszono na tych terenach przez zamożne rody. Spośród dóbr rodowych w dawnych Prusach Wschodnich posiadłość Sztynort jest jedną z najlepiej zachowanych. Na posiadłość, o powierzchni 54 ha, składają się: budynek pałacu, zabudowania dla robotników folwarcznych i budynki gospodarcze oraz jezioro Sztynorckie. Aleja dojazdowa wysadzona jest XVII-wiecznymi dębami. Od północy pałac okala 18-hektarowy park, założony także w epoce baroku. Teren ten był niegdyś starannie utrzymany. Poza licznymi nasadzeniami wielu gatunków drzew i kwiatów znajdowały się tam rzeźby parkowe czy nawet zegar słoneczny i neogotycka kaplica z kryptą rodziny Lehndorffów.
II wojna światowa nie poczyniła w założeniu pałacowym istotnych zniszczeń. Jednak przez kolejne pół wieku budynek zmieniał swoich właścicieli i tym samym przeznaczenie (nierzadko dalekie od pierwotnego), był na przykład: kwaterą żołnierzy Armii Czerwonej, magazynem „skarbów” zrabowanych z innych pałaców czy wreszcie siedzibą PGR-u. Przechodząc z rąk do rąk, pałac nie odzyskał swojej dawnej świetności. Co więcej, taka eksploatacja obiektu oraz brak konserwacji przyczyniły się do złego stanu technicznego. Od 1998 roku, właścicielem całego kompleksu Sztynorckiego, w tym również pałacu została firma TIGA YACHT. Jako właściciel położonego w świetnej lokalizacji portu, kreśliła duże plany inwestycyjne. Niebawem Tiga straciła jednak płynność finansową, komornik wystawiał kilka razy na licytację posiadłości firmowe, w tym port w Sztynorcie. Licytowany majątek szacowano wtedy na ponad 40 mln zł, nie licząc pałacu. Licytacje zawieszano jednak, albo anulowano w ostatnim momencie. Z czasem podzielono, większość majątku Tigi, w efekcie działało kilka spółek o podobnej nazwie (Tiga S.A., T.I.G.A. MARINA ZDORY, Tiga Investment S.A działających z reguły na Cyprze).
Pod koniec 2009 roku pałac rodziny von Lehndorffów przeszedł pod zarząd polsko-niemieckiej fundacji (Polsko-Niemiecka Fundacja Ochrony Zabytków Kultury (PNF) z siedzibą w Warszawie ). Pozostaje tajemnicą za ile firma Tiga sprzedała pałac polskiej fundacji. Nigdzie nie ma takich dokumentów własnościowych. W fundacji jaka miała przejąć pałac przewijały się wtedy takie nazwiska jak: Andrzej Tomaszewski i Gottfried Kiesow. Wkrótce założyciele fundacji jednak zmarli: prof. Andrzej Tomaszewski zmarł 2010, a Gottfried Kiesow w 2011 r.. W KRS przez pewien czas widniała jednak T.I.G.A. MARINA ZDORY S.A. i "TOWARZYSTWO INWESTYCYJNE TIGA" SPÓŁKA AKCYJNA jako współudziałowiec pałacu. Obiekty w Stynorcie wspomaga również Polsko-Niemiecka Fundacja Opieki Kulturowej i Ochrony Dziedzictwa (Die Deutsch-Polnische Stiftung Kulturpflege und Denkmalschutz (DPS) ), z siedzibą w Görlitz. Z wypowiedzi szefa Fundacji DPS Petera Schabe wynika, że "Sztynort jest najważniejszym i najtrudniejszym projektem".
Formalnie jednak pałacem "opiekuje" się fundacja o podobnej nazwie z siedzibą w Warszawie. Wojciech Wrzecionkowski, prezes Polsko-Niemieckiej Fundacji Ochrony Zabytków informuje, że czasem otrzymują unijne wsparcie na remont. Z oczekiwanych 2 mln euro, udało się im uzyskać w 2018 r. 500 tys. EUR, a w 2019 r. 1 mln EUR. Były to pieniądze uzyskane od Bundestagu. Potrzebne jest jednak dużo więcej, przynajmniej 14-15 mln euro. Fundacja ma również corocznie około milion zł przychodów i dotacji z różnych źródeł, w tym dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W Sztynorcie ma być docelowo małe muzeum szlachty wschodniopruskiej i kilka apartamentów hotelowych.
Fundacja w Warszawie jest powiązana osobowo i kapitałowo ze spółką z ograniczoną odpowiedzialnością o nazwie "PAŁAC W SZTYNORCIE" kierowaną przez Christofera Herrmanna (KRS 0000202467)z siedzibą w Bartągu. Spółka ta zajmuje się zarządzaniem majątkiem w Sztynorcie.
Z ostatnich doniesień prasowych można wywnioskować, że w 2019 r. sprzedano również port w Sztynorcie. Port oraz tereny obok pałacu w wielkości 50 ha kupiła za 15 milionów PLN spółka zajmująca się nieruchomościami i budową centrów handlowych, która planuje tam zbudować kompleks hotelowy. (źródło: eurobuildcee.com/?page=news&id=37126&link=king-cross-przybija-do-portu)
